Α. Οι ιδιότητες του ξύλου γενικά
– Το ξύλο έχει απεριόριστες δυνατότητες εφαρμογών και θεωρείται ενδεδειγμένο δομικό υλικό. Είναι φυσικό προϊόν που υπάρχει άφθονο στη φύση, ανήκει στους ανανεώσιμους πόρους και με την κατάλληλη και σωστή διαχείρισή του δεν έχει καμία επίπτωση στο περιβάλλον από το οποίο και προέρχεται. Το ξύλο ως υλικό έχει ιδιαίτερα πλεονεκτήματα μερικά από τα οποία είναι τα εξής:
- Κορυφαίες θερμομονωτικές ιδιότητες.
- Εξαιρετικές ηχομονωτικές ιδιότητες.
- Άριστες μηχανικές ιδιότητες.
- Υψηλή αισθητική και διαχρονική αξία λόγω της σχεδίασής του.
- Πιο “ζεστό” υλικό σε σύγκριση με άλλα.
Β. Οι θερμομονωτικές και ηχομονωτικές ιδιότητες των ξύλινων κουφωμάτων.
– To ξύλο λοιπόν είναι το πλέον ενδεδειγμένο υλικό, όσον αφορά τη θερμομόνωση, για κατασκευή κουφωμάτων. Σε σύγκριση με τα μέταλλα, η θερμομονωτική ικανότητα του ξύλου είναι 1.800 φορές μεγαλύτερη από του χάλυβα και 4.000 φορές μεγαλύτερη από τη θερμομονωτική ικανότητα του αλουμινίου. Το ξύλο ήταν και παραμένει το υλικό που προτιμάται στην κατασκευή κουφωμάτων σε ιδιαίτερα ψυχρές περιοχές όπως η Σκανδιναβία, οι Δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης αλλά και γενικότερα οι χώρες της Βορείου Ευρώπης. Δεύτερη θέση στη θερμομόνωση καταλαμβάνει το πλαστικό κούφωμα και τελευταία το κούφωμα αλουμινίου, που ως υλικό είναι άριστος αγωγός θερμότητας. Το κούφωμα αλουμινίου χωρίς θερμοδιακοπή, όχι μόνον αδυνατεί να δράσει θερμομονωτικά αλλά δρα θερμοσυσσωρευτικά. Είναι ξεκάθαρο, λοιπόν, πως η χρήση ξύλινων κουφωμάτων σε ένα κτίριο αυτόματα μειώνει την κατανάλωση ενέργειας που αυτό θα χρειαστεί για να θερμανθεί το χειμώνα ή να ψυχθεί το καλοκαίρι. Επιπρόσθετα, τα προηγμένα τεχνολογικά υλικά που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή ενός σύγχρονου ξύλινου κουφώματος όπως είναι τα διπλά θερμομονωτικά τζάμια και τα μέσα στεγάνωσης των αρμών, αυξάνουν ακόμα περισσότερο τις θερμομονωτικές ικανότητες των κουφωμάτων δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό ένα άριστο αποτέλεσμα.
– Επίσης το ξύλο παρουσιάζει πολύ καλές ηχομονωτικές ιδιότητες που δεν τις διαθέτουν τα άλλα υλικά. Λόγω της πορώδους δομής του περιλαμβάνει στη μάζα του αρκετό ποσοστό κενών χώρων, καθένα από τα οποία παγιδεύει τον ήχο και μειώνει την αντήχηση. Αυτό το κάνει μοναδικό υλικό για χρήση σε κούφωμα, αν αναλογιστεί κανείς τους θορύβους των πόλεων. Σήμερα, κατασκευάζονται ειδικές ηχομονωτικές πόρτες, με την παρεμβολή ηχομονωτικού πυρήνα μεταξύ δύο ξύλινων πετασμάτων που μειώνουν στο ελάχιστο το θόρυβο. Όσον αφορά στην κατασκευή των παραθύρων τα διπλά τζάμια ή τα πολλαπλά με εσωτερικό διάκενο, τα υαλοπετάσματα μεγάλου πάχους και οι σύνθετοι υαλοπίνακες με στρώσεις γυαλιού και ενδιάμεσες ακουστικές μεμβράνες χρησιμοποιούνται στην κατασκευή ξύλινων κουφωμάτων και αυξάνουν σημαντικά την ηχομονωτική ικανότητά τους.
Γ. Η συντήρηση του ξύλου.
– Όπως όλες οι κατασκευές που είναι εκτεθειμένες σε εξωτερικές συνθήκες, έτσι και το ξύλινο κούφωμα έχει ανάγκη από την κατάλληλη προστασία. Το δύσκολο αυτό έργο καλούνται να επιτελέσουν τα σύγχρονα υδατοδιαλυτά βερνίκια των ξύλινων εξωτερικών κουφωμάτων. Οι αυξημένες απαιτήσεις ξεκινούν από την πρώτη ύλη του προϊόντος, δηλαδή το ξύλο. Παρόλα τα αδιαμφισβήτητα πλεονεκτήματά του υπάρχουν και κάποια ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά που πηγάζουν από το γεγονός ότι πρόκειται για προϊόν βιολογικών διεργασιών και όχι για τεχνητό – βιομηχανικό δημιούργημα. Ένα από τα χαρακτηριστικά που προσπαθούμε να ελέγξουμε είναι η υγροσκοπικότητά του. Πρόκειται για την ιδιότητα που έχει το ξύλο να προσλαμβάνει ή να αποβάλλει υγρασία, αυξάνοντας ή μειώνοντας τον όγκο του αντίστοιχα, ανάλογα πάντα με τις ατμοσφαιρικές συνθήκες στις οποίες εκτίθεται. Επίσης προσπαθούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο προσβολής του ξύλου από μύκητες, έντομα ή άλλους μικροοργανισμούς. Για να αντιμετωπίσουμε όλα αυτά προβαίνουμε στον εμποτισμό του ξύλου, αφού βέβαια έχουμε ολοκληρώσει την ξήρανσή του, έτσι ώστε η υγρασία του να κυμαίνεται από 10% έως 12%. Τα σύγχρονα υδατοδιαλυτά υλικά εμποτισμού προσφέρουν άριστη προστασία από μύκητες κυάνωσης και σήψης, ενώ παράλληλα μειώνουν την απορρόφηση της υγρασίας, ακόμα και στις ευαίσθητες περιοχές του ξύλου. Με αυτό τον τρόπο ελαχιστοποιούνται οι ανεπιθύμητες μεταβολές στον όγκο του εξαιτίας της υγρασίας.
– Μετά από τον εμποτισμό εφαρμόζονται τα αστάρια και οι τελικές βαφές. Αυτά τα προϊόντα παρέχουν στο κούφωμα επιπλέον προστασία από τις εξωτερικές συνθήκες, όπως ακραίες μεταβολές θερμοκρασιών, αυξομειώσεις υγρασίας στην ατμόσφαιρα, υπεριώδη ακτινοβολία, κλπ. Τα σύγχρονα βερνίκια εξωτερικών κουφωμάτων ανταποκρίνονται με επιτυχία στις απαιτήσεις ενός προϊόντος υψηλής ποιότητας, προσφέροντας πολλά πλεονεκτήματα. Ελαστικότητα, η οποία κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα τόσο στα αστάρια όσο και στα προϊόντα τελικής βαφής. Χάρη στην ελαστικότητά τους, τα προϊόντα αυτά συνεχίζουν να προσφέρουν προστασία στο κούφωμα όχι μόνο σε περίπτωση μεταβολής του όγκου του ξύλου λόγω συστολών – διαστολών, αλλά ακόμη και σε ενδεχόμενο μηχανικής καταπόνησης (κρούσης). Το βερνίκι δεν “σπάει”, η προστατευτική μεμβράνη του βερνικιού παραμένει ανέπαφη. Διείσδυση και προσκόλληση στη δομή του ξύλου. Ομοιόμορφη κάλυψη των πόρων και δημιουργία ομοιογενούς επιφάνειας που εμποδίζει την υγρασία να εισέλθει στη μάζα του ξύλου. Διαπερατότητα στους υδρατμούς, έτσι ώστε η υγρασία εντός του ξύλου να μεταφέρεται προς τα έξω.
– Ολα αυτά τα προϊόντα πληρούν τις αυστηρότερες προδιαγραφές ποιότητας, ενώ παράλληλα είναι ελεγμένα σύμφωνα με τους πιο απαιτητικούς κανονισμούς για την προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε τα κιτ συντήρησης που προσφέρουν οι κατασκευαστές βερνικιών. Πρόκειται για σετ που στην πιο απλή τους μορφή αποτελούνται από ένα καθαριστικό υγρό και ένα γαλάκτωμα. Η εφαρμογή τους είναι πανεύκολη και διαρκεί λίγα λεπτά, ενώ τα οφέλη που αποκομίζει κανείς είναι τεράστια: το κούφωμα προστατεύεται και διατηρεί τη φρεσκάδα του για πάρα πολλά χρόνια.
Δ. Ξύλο και οικολογία.
– Τις προηγούμενες δεκαετίες, η αποψίλωση (ολική υλοτομία των δέντρων), η καταστροφή των τροπικών και άλλων αρχέγονων δασών και η μη αειφορική διαχείριση (διαχείριση με τρόπο ώστε να μη μειώνεται ο δασικός πλούτος) της πλειοψηφίας των δασών του πλανήτη, είναι παράγοντες που οδήγησαν στην ανάγκη δημιουργίας παγκόσμιων οργανισμών δασικής πιστοποίησης της σωστής διαχείρισης, προωθώντας την ιδέα εφαρμογής των αρχών αειφορικής διαχείρισης των δασικών εκτάσεων.Οι δυο βασικότεροι είναι το F.S.C. (Forest Stewardship Council – Συμβούλιο Διαχείρισης Δασών, www.fsc.org) και το P.E.F.C. (Program for the Endorsement of Forest Certification – Πρόγραμμα για την προώθηση της δασικής πιστοποίησης, www.pefc.org). Παράλληλα όμως, μεμονωμένα κράτη ή ομάδες κρατών σε περιφερειακό επίπεδο, όχι μόνο ακολουθούν τις οδηγίες των παραπάνω οργανισμών, αλλά επιπρόσθετα, έχουν υπογράψει και διεθνείς συμβάσεις που τις υποχρεώνουν για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, ή την απαγόρευση της εμπορίας των υπό εξαφάνιση ειδών χλωρίδας και πανίδας κ.α.
– Η υλοτόμηση των δασών στις μέρες μας δε γίνεται αλόγιστα. Οι κανονισμοί που ισχύουν είναι πολύ αυστηροί και οι κυρώσεις για εκείνους που υλοτομούν παράνομα ή εμπορεύονται μη νόμιμη ξυλεία, είναι μεγάλες. Τα ξύλινα προϊόντα που παράγονται στις μέρες μας, προέρχονται από πιστοποιημένη-νόμιμα υλοτομημένη ξυλεία από αειφόρα δάση. Αυτό σημαίνει ότι το ξύλο προέρχεται από δάση όπου δέντρα ξαναφυτεύονται με την ίδια, ή τις περισσότερες φορές με μεγαλύτερη συχνότητα από αυτήν που κόβονται.Έτσι, σήμερα, σε δεκάδες χώρες υπάρχουν εκατομμύρια στρέμματα πιστοποιημένων δασικών εκτάσεων σύμφωνα με τα πρότυπα του P.E.F.C. ή του F.S.C. από τα οποία παράγονται εκατομμύρια κυβικά πιστοποιημένης ξυλείας που διακινούνται στην παγκόσμια αγορά. Σύμφωνα με στοιχεία του 2005, σε όλο τον κόσμο τα στρέμματα δάσους που έχουν λάβει πιστοποίηση ξεπερνούν τα 1.570.000.000.Συμπερασματικά, καταλήγει κανείς πως χρησιμοποιώντας ξύλινα προϊόντα, βοηθούμε την ανάπτυξη των δασών και δε συμβάλουμε στην καταστροφή τους.
Ε. Το ξύλο και τα άλλα υλικά κατασκευής κουφωμάτων.
– Tο ξύλινο κούφωμα υπερτερεί με διαφορά έναντι των άλλων υλικών. Σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία διεθνών οργανισμών, όπως η WWF, το ξύλο και κατ’επέκταση τα προϊόντα που προέρχονται από αυτό, επιβαρύνει στο ελάχιστο το περιβάλλον και γι’αυτό κατέχει επάξια την πρώτη θέση στην επιλογή του πλέον οικολογικού υλικού. Για να αντιληφθούμε την υπεροχή των ξύλινων κουφωμάτων όσον αφορά στη χαμηλή κατανάλωση ενέργειας που απαιτείται για την παραγωγή τους αρκεί να δούμε τη διαδικασία που ακολουθείται για τους δύο βασικούς ανταγωνιστές: το PVC και το αλουμίνιο. Το PVC (πολυβινυλοχλωρίδιο ή κοινώς βινύλιο) είναι θερμοπλαστικό υλικό που παράγεται με βάση το πετρέλαιο και το χλώριο και είναι ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο συνθετικό υλικό. Ο διεθνής οργανισμός προστασίας του περιβάλλοντος WWF υπολογίζει ότι για κάθε παράθυρο που παράγεται από PVC, απελευθερώνονται συνολικά 49,9 κιλά διοξείδιο του άνθρακα (CO2), 84% κατά την παραγωγή της πρώτης ύλης και 16% κατά την παραγωγή του κουφώματος. Αντίθετα, η παραγωγή ενός ξύλινου κουφώματος ίδιου τύπου και μεγέθους συνολικά ελευθερώνει μόλις 5,7 κιλά CO2. Το PVC όμως, δημιουργεί επιπρόσθετα και προβλήματα στο περιβάλλον σε όλον τον κύκλο της ζωής του με σημαντικότερο την απελευθέρωση ιδιαίτερα τοξικών ουσιών (καρκινογόνες διοξίνες, HCl, βαρέα μέταλλα κ.α.) κατά την καύση του, που συνήθως λαμβάνει χώρα μετά την απομάκρυνση του από την χρήση.
– Από την άλλη πλευρά, αντίστοιχα προβλήματα συναντάμε και στην κατασκευή του αλουμινίου. Επικίνδυνοι ρύποι απελευθερώνονται, κατά την παραγωγή του ενώ μεγάλες ποσότητες CO2 απελευθερώνονται κατά την παραγωγή των πολύ μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας που χρειάζονται για την απομόνωση του υλικού από τις πρώτες του ύλες. Παράλληλα, όπως επισημαίνει μελέτη του Αμερικανικού υπουργείου ενέργειας, κατά τη διαδικασία παραγωγής αλουμινίου απελευθερώνονται μεταξύ άλλων μονοξείδιο του άνθρακα (CO) και ιδιαίτερα ζημιογόνοι υπερφθοράνθρακες (PFC). Οι τελευταίοι είναι 6.500 φορές πιο ζημιογόνοι στη δημιουργία του φαινομένου του θερμοκηπίου από το CO2. Tο ξύλο είναι το μόνο υλικό που όχι μόνο δεν επιβαρύνει το περιβάλλον αλλά παρουσιάζει και αρνητικό δείκτη εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά την παραγωγή του, καθώς εγκλωβίζει μέσα του CO2 κατά την ανάπτυξή του ως δέντρο.
